Terug

Ontwikkeling van een vaccin tegen ernstige RSV-infectie

Ontwikkeling van een vaccin tegen ernstige RSV-infectie

Ontwikkeling van een vaccin tegen RSV: hoe staat het ervoor?

Het RS-virus (respiratoir syncytieel virus) is het meest voorkomende verkoudheidsvirus bij kinderen, en kan met name bij jonge kinderen en zuigelingen ernstige luchtweginfecties veroorzaken. In Nederland is een luchtweginfectie met het RS-virus de belangrijkste reden van ziekenhuisopname onder baby’s, waarbij soms beademing op de intensive care nodig is. Hoewel in Nederland zelden kinderen aan een RSV-infectie overlijden, is het wereldwijd na malaria de belangrijkste oorzaak van kindersterfte. Momenteel is er geen vaccin of behandeling voor RSV.  

Op dit moment zijn er meerdere vaccins tegen RSV in ontwikkeling. Dit betreft maternale vaccins, die aan zwangere vrouwen in het laatste trimester van de zwangerschap worden gegeven en vaccins met antistoffen die na de geboorte aan de baby worden toegediend. 

Onderzoeksfasen

Voordat een vaccin op de markt komt, wordt deze in verschillende fasen onderzocht. Eerst wordt preklinisch onderzoek gedaan. In deze fase wordt gekeken naar de veiligheid en toxiciteit van het middel door deze te testen in op cellen in het laboratorium (zogenaamde ‘in vitro’ testen) en vervolgens op dieren. 

Als de preklinische fase doorlopen is, wordt het middel in verschillende stappen op mensen getest; de klinische onderzoeksfasen: 

  • Fase 1: het kandidaat vaccin wordt op een klein aantal (meestal minder dan 100) gezonde vrijwilligers getest, met als doel de veiligheid van het middel en de reactie die het vaccin bij het immuunsysteem uitlokt te onderzoeken. 
  • Fase 2: de veiligheid, bijwerkingen en juiste dosering van het middel worden onderzocht, door het te testen in enkele honderden patiënten. Wanneer het kandidaat vaccin veilig blijkt en het een sterke immuunrespons opwekt, zal het middel in de volgende fase worden getest. 
  • Fase 3: de veiligheid en werkzaamheid van het kandidaat vaccin worden grootschalig getest door toediening aan duizenden patiënten, verspreid over verschillende centra. Dit is dan ook de duurste onderzoeksfase. 

Als een middel al deze fasen succesvol heeft doorlopen, wordt er aanvraag gedaan tot registratie. Op basis van de gegevens over het middel die tijdens de onderzoeksfasen verzameld zijn, beoordelen wetenschappers van de Europese en Amerikaanse geneesmiddelenautoriteiten EMA en FDA of een kandidaat vaccin effectief en veilig genoeg is. Indien ze het middel goedkeuren, kan het officieel op de markt worden gebracht voor gebruik. Maar hierna stopt het onderzoek niet; tijdens fase 4 wordt er, terwijl het middel al op de markt is, gekeken naar de veiligheid en lange-termijn effecten van het middel in de praktijk. Ook kan worden onderzocht het ook werkzaam is tegen een andere aandoening. 

Maternale vaccins

Door maternale vaccinatie kunnen baby’s in de eerste levensmaanden worden beschermd tegen het RS-virus door overdracht van antistoffen via de placenta. In 2019 verschenen de resultaten van een fase-3 studie naar een maternale vaccinatie (ResVax™, ontwikkeld door het farmabedrijf Novavax). In deze studie werden meer dan 4000 gezonde zwangere vrouwen gevaccineerd. Het vaccin bleek effectief bescherming te bieden tegen ernstige vormen van RS-infectie bij baby’s in hun eerste drie levensmaanden (wanneer het risico het grootst is), maar liet onvoldoende vermindering zien van het totale aantal RS-virusinfecties bij pasgeborenen. In een eerder bericht zijn we verder op de resultaten van deze studie in gegaan. 

In oktober 2020 presenteerde GlaxoSmithKline (GSK), de resultaten van hun fase 2 studie naar een maternaal vaccin. Dit vaccin is getest bij 502 gezonde (niet-zwangere) vrouwen, in 3 verschillende doseringen. De resultaten van de studie lieten zien dat het vaccin veilig was, en dat het tot een snelle toename van het aantal neutraliserende antistoffen tegen het RS-virus leidde bij deze vrouwen. Omdat het onbekend is of dit vaccin ook effectief is bij zwangere vrouwen, is nu een fase 3 onderzoek gestart waarin het kandidaat-vaccin getest gaat worden in ongeveer 10.000 gezonde zwangere vrouwen. 

Antistoffen 

Een andere benadering om baby’s te beschermen tegen het RS-virus is door toediening van antistoffen na de geboorte. Eind juli 2020 verschenen er hoopgevende onderzoeksresultaten van een fase 2 studie naar de nieuwe antistof nirsevimab. De onderzoeksresultaten laten zien dat eenmalige toediening van nirsevimab een RSV seizoen lang bescherming biedt tegen ernstige RS-virus infecties bij gezonde prematuur geboren baby’s (zwangerschapsduur <35 weken). Het aantal RSV-gerelateerde lage luchtweginfecties waarvoor een dokter moest worden geraadpleegd werd verminderd met 70%, en het aantal ziekenhuisopnames verminderde zelfs met 78%. Met deze veelbelovende resultaten kunnen de onderzoekers door naar fase 3, waarin de doeltreffendheid en veiligheid van het middel op grote schaal zal worden getest. Momenteel wordt het kandidaat-vaccin ook in gezonde voldragen baby’s onderzocht. De resultaten van deze studie verschijnen naar verwachting gedurende 2021. 

Het RSV-Patiënten Netwerk is erg blij met de onderzoeksresultaten van zowel de studie naar de nieuwe antistof als de studies naar een maternaal vaccin. Vaccinontwikkeling is een ingewikkeld en langdurig proces, waarbij het gemiddeld 10-15 jaar duurt voordat een vaccin wordt goedgekeurd voor marktintroductie. Het is bijzonder dat er op dit moment meerdere vaccins, die op verschillende manieren bescherming bieden tegen het RS-virus, de eindstreep beginnen te naderen. Hoewel de resultaten op zijn vroegst pas gedurende 2021 beschikbaar zullen zijn, kijken we dan ook uit naar de vervolgonderzoeken die gestart zijn. Welk middel als eerste de eindstreep haalt belooft spannend te worden, maar zeker is dat er weer belangrijke stappen zijn gezet richting een vaccin tegen RSV.

Bedankt voor uw reactie!

Heeft deze informatie u geholpen?

Graag horen we van u waarom niet, zodat we onze website kunnen verbeteren.

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website maakt gebruik van cookies Deze website toont video’s van o.a. YouTube. Dergelijke partijen plaatsen cookies (third party cookies). Als u deze cookies niet wilt kunt u dat hier aangeven. Wij plaatsen zelf ook cookies om onze site te verbeteren.

Lees meer over het cookiebeleid

Akkoord Nee, liever niet